سبد خرید شما خالی است خس خس
گیاه وتیور یا خس خس | Vetiver
وتیور یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال اصیل‌ترین نت‌های دنیای عطرسازی است. این ماده از ریشه‌های گیاه وتیور به‌دست می‌آید و به دلیل فرایند استخراج خاص، رایحه‌ای منحصربهفرد دارد. نت وتیور عمدتاً چوبی، خشک و خاکی است و اغلب با حس دودی و گرم شناخته می‌شود.
ویژگی برجسته‌ی آن ماندگاری و عمق فوق‌العاده‌اش است؛ رایحه‌ای ریشه‌ای و زمینی که پایه‌ای محکم و استوار برای عطر ایجاد می‌کند. در کنار این گرمای چوبی، وتیور لایه‌های پنهانی از خزه مرطوب و حتی طعمی تازه و تلخ شبیه به گریپ‌فروت را آشکار می‌سازد. این ترکیب، شخصیت عطری را همزمان پرقدرت، اصیل و باوقار می‌کند.
به همین دلیل، وتیور در عطرسازی به عنوان یک نت پایه لوکس و ماندگار شناخته می‌شود که توانایی منحصر‌به‌فردی در ایجاد ساختار، تعادل و عمق به ترکیبات عطری دارد.
فرآیند تولید نت خس خس یا وتیور (Vetiver Production)
خاستگاه اصلی وتیور کشورهایی چون هند و اندونزی است. این گیاه با ساقه‌های ضخیم و سخت و برگ‌هایی باریک و بلند (به طول ۱ تا ۲ متر) رشد می‌کند. اما آنچه در عطرسازی اهمیت دارد، نه ساقه و برگ بلکه ریشه‌ها (ریزوم‌ها) هستند.
ریشه‌های وتیور به صورت عمودی رشد می‌کنند و گاهی تا عمق ۲ تا ۳ متر در خاک فرو می‌روند. این ویژگی سبب می‌شود گیاه استحکام فوق‌العاده‌ای داشته باشد و در شرایط سخت استوایی نیز به خوبی رشد کند. وتیور هم در مزارع کشت‌شده و هم به‌صورت خودرو در مناطق گرمسیری مانند هند، برزیل، چین، هائیتی، جزیره رئونیون و جاوه یافت می‌شود.
فرآیند استخراج اسانس وتیور بسیار طولانی و پرزحمت است. ابتدا ریشه‌ها از خاک خارج شده، شسته و سپس به قطعات کوچک تقسیم می‌شوند. این قطعات زیر نور خورشید خشک می‌گردند و در مرحله‌ی بعد با استفاده از حلال‌های آلی فرآیند استخراج انجام می‌شود.
برای تولید تنها ۱ کیلوگرم اسانس وتیور به حدود ۱۰۰ کیلوگرم ریشه خشک‌شده نیاز است. به همین دلیل، وتیور نه‌تنها یکی از پایه‌ای‌ترین نت‌های عطری، بلکه یکی از ارزشمندترین مواد خام در دنیای عطرسازی به شمار می‌رود.
تاریخچه وتیور
واژه‌ی وتیور (Vetiver) از زبان تامیلی و اصطلاح “Vettiveru” گرفته شده و در بسیاری از نقاط هند با نام “خس خس (Khus Khus)” شناخته می‌شود.
در سال ۱۷۶۴ میلادی، فرماندار کل وقت، دیوید شارپنتیه دو کوسینی (David Charpentier de Cossigny)، وتیور را برای نخستین بار به جزیره موریس (Île de France سابق) وارد کرد. در اوایل قرن بیستم، کشت این گیاه به جزیره رئونیون (Île Bourbon سابق) گسترش یافت.
وتیور رئونیون، که با نام Bourbon Vetiver شناخته می‌شود، به سرعت جایگاه ویژه‌ای در صنعت عطر پیدا کرد و امروزه به عنوان با‌کیفیت‌ترین نوع وتیور در جهان شهرت دارد.
آیا می‌دانستید؟
در ابتدا وتیور بیشتر برای جلوگیری از فرسایش خاک کشت می‌شد؛ چراکه ریشه‌های عمیق و محکم آن خاک را تثبیت می‌کنند. اما با گذر زمان، رایحه منحصربهفرد این گیاه باعث شد کاربردهای تازه و خلاقانه‌ای برای آن پیدا شود.
در هند، ریشه‌های وتیور به شکل پرده و حصیر بافته می‌شوند. در تابستان با پاشیدن آب روی این پرده‌ها، علاوه بر خنکی هوا، رایحه‌ای مطبوع و چوبی در فضا پراکنده می‌شود.
در جزیره رئونیون نیز از ریشه‌های وتیور برای ساخت بادبزن‌های دستی استفاده می‌کنند که با هر حرکت، نسیمی خوشبو و چوبی در فضا می‌پراکند.
این کاربردهای سنتی و نوآورانه نشان می‌دهد وتیور فراتر از یک ماده عطری، بخشی از فرهنگ، زندگی و هنر مردمان استوایی نیز هست.
